15e Schotse divisie bij Oisterwijk

Dokter Desain en pastoor van Kemenade wisten in de nacht van 25 op 26 oktober met gevaar voor eigen leven contact te leggen met militairen van de 15e schotse divisie die in de bossen van Oisterwijk bij ‘De Hondsberg’ hun kamp hadden opgeslagen. Na een rust periode in Helmond naar aanleiding van gevechten rond Best was de divisie in opmars. Onder de naam operatie ‘Pheasant’ was het de bedoeling om via Oirschot de stad Tilburg te bereiken en te bevrijden. Na Oirschot moesten de Schotten via Moergestel rechtstreeks Tilburg zien te bereiken maar ook via Oisterwijk, om vervolgens door te stoten naar het oostelijke deel van de stad. De 2e Glasgow Highlanders rukte samen met een eskadron Scots Guards vanuit Moergestel via de hoofdweg op naar Tilburg waarna zij zich voor de nacht ingroeven de buurt van het trappistenklooster van Berkel Enschot, ongeveer een kilometer ten westen van het Wilhelminakanaal. Toen ze hier in de vroege avond mee klaar waren hoorden ze in de verte bij Oisterwijk mitrailleur en mortiervuur. Daar waren op dat moment de 7e Seaforth Hihglanders in actie gekomen die vanuit Moergestel op pad gestuurd waren versterkt met een groep Churchill tanks. Ze moesten Oisterwijk en de bruggen over het riviertje de Voorste Stoom innemen om van daaruit een aanval op Tilburg te ondernemen.

Oisterwijk werd echter sterker verdedigd dan verwacht waardoor de opmars vertraging op liep. De weg vanuit Moergestel was met bomen versperd en de brug over de Voorste Stroom bleek opgeblazen. Er ontstonden al snel felle gevechten met de Duitse achterhoede die bij deze brug een verdediging hadden ingericht en diverse Schotse soldaten raakte bij de gevechten gewond. De Schotten verwachtte er sterke Duitse tegenstand en dat Oisterwijk door zijn ligging met hand en tand verdedigd zou worden.  Er was hierdoor bij de Schotten het vermoeden dat de Duitsers Oisterwijk vast hadden ontruimd van al zijn inwoners. Om Oisterwijk toch snel te kunnen veroveren werden de 2e Glasgow Highlanders om 20.00 bij het Trappistenklooster weggenomen en als ondersteuning naar Oisterwijk gestuurd.

Om ongeveer één uur ‘s nachts kreeg Dokter Desain in Oisterwijk het verzoek om bij een gewonde burger te komen aan de moergestelseweg. Pastoor van Kemenade ging met hem mee en samen kozen ze een route die hen via een loopbruggetje achter klooster de Catharinenberg bracht. Dit bruggetje was nog intact en beiden staken onbekend met de situatie aan de andere kant van de oever het bruggetje over. Vervolgens gingen ze via een poortje door de tuinmuur van het klooster naar de Moergestelseweg. Daar stuiten ze op een Churchill tank met zijn Schotse bemanning en een gewonde burger die verzorging nodig had. De twee legden de commandant van de tank uit wie ze waren en waarom ze waren gekomen. De tank commandant stuurde ze na het aanhoren van hun verhaal samen met de gewonde burger door naar de Hondsberg waar hun commandant, Luitenant-kolonel Campbell van de 2e Glasgow Highlanders en Luitenant-kolonel Hunt, de commandant van de 7e Seaforth Highlanders een commandopost voor de nacht hadden ingericht.

Bij hun aankomst op de commandopost liet de dokter een handgetekend kaartje van Oisterwijk zien waarop de dokter aantekeningen had gemaakt van Duitse stellingen en hun geschatte troepensterkte. De commandanten werden voorts uitgelegd dat Oisterwijk werd verdedigd door ongeveer 200 Duitse militairen. Verder vertellen ze dat Oisterwijk in zijn geheel niet was ontruimd en dat er zelfs vluchtelingen uit de omliggende dorpen onderdak hadden. Op dat moment waren er zo’n 5000 vluchtelingen in Oisterwijk waardoor het aantal inwoners op dat moment op zo’n 13000 personen uit kwam.

Luitenant-kolonel Hunt van de 7e Seaforth Highlanders, belast met de verovering van Oisterwijk, had die avond zijn laatste "O"-groep bijeenkomst (briefing waarbij de commandant de orders doorgeeft aan zijn ondergeschikten) al om 22.00 uur gehouden, zodat hij over de meest actuele informatie kon beschikken. Die gegevens waren verzameld door intensieve patrouilles die hij vroeg in de avond al had uitgezonden. Dokter Desain en Pastoor van Kemenade konden Luitenant-kolonel Hunt uitleggen dat er nog twee andere mogelijkheden waren om de Voorste Stroom over te steken. De ene was het loopbruggetje bij het klooster dat ze zelf genomen hadden, op ongeveer honderd meter ten oosten van de vernielde verkeersbrug. De andere mogelijkheid was een kleinere verkeersbrug bij de Gemullehoekenweg die vast wel lichte voertuigen kon dragen en ongeveer een kilometer verderop lag naar het oosten.

Luitenant-kolonel Hunt realiseerde zich dat ze door dit bericht de plannen moesten wijzigen en besloot tot een andere aanpak. Hij veranderde ogenblikkelijk de schietposities van de artillerie die opgesteld stond op de Waldemarlaan en wijzigde de oorspronkelijke instructies voor zijn manschappen. Hierdoor werd Oisterwijk verdere zware artilleriebeschietingen bespaard en behoede de dokter en de pastoor het dorp zo voor zware verwoestingen en een groot aantal burgerslachtoffers.

Luitenant-kolonel Hunt stelde voor om in de morgen over beide bruggen elk een geweer compagnie te sturen met ondersteuningsvuur van een eskadron van de Scots Guards. Zijn doel was om een klein bruggenhoofd te slaan aan de andere kant van het riviertje tot aan de spoorlijn om daarmee dekking te hebben voor de bouw van een "class-40"- Baily brug. Het zou daarna pas mogelijk zijn om ook tanks Voorste Stroom over te laten steken. Dokter Desain en Pastoor van Kemenade werd daarna verboden om nog naar Oisterwijk terug te keren. Hun patiënt was inmiddels al naar een Brits militair hospitaal bij Eindhoven gebracht, dus verbleven de twee Oisterwijkers die nacht in het Schotse kampement.